Η διαφορά μεταξύ απλού και σύνθετου τραύματος

Τα τραύματα, ειδικά όταν είναι επαναλαμβανόμενα ή χρόνια, μπορούν να επηρεάσουν βαθιά τη σωματική και ψυχική ισορροπία ενός ατόμου. Η σύγχρονη κατανόηση αναδεικνύει την πολυπλοκότητα αυτών των εμπειριών και τη σημασία της θεραπευτικής υποστήριξης για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ψυχικής υγείας.

Ο Pierre Janet είναι ένας από τους πρώτους ερευνητές της σχέσης μεταξύ της τραυματικής εμπειρίας και της επίδρασής της στην ψυχοπαθολογία ενός ατόμου. Βρήκε ότι τα συναισθήματα ενός ατόμου ως απάντηση σε ένα γεγονός προκλήθηκαν από την κατάσταση του ατόμου και τη γνωστική ερμηνεία της κατάστασης. Μερικοί άνθρωποι έχουν αναπτύξει μια ανθεκτικότητα που τους επιτρέπει να συνεχίσουν να ζουν, άλλοι διαπιστώνουν ότι η κοινωνική, ψυχολογική και βιολογική τους ισορροπία διαταράσσεται. Η ιστορία του τραύματος είναι μια ταλαιπωρία που κατακερματίζει την ψυχή και τους μηχανισμούς αυτοάμυνας του σώματος, αφήνοντας ένα άτομο με μια ποικιλία από δύσκολα συμπτώματα που μπορεί να περιλαμβάνουν διάσπαση, δυσκολία διέγερσης, άγχος, κατάθλιψη και μούδιασμα.

“Το τραύμα είναι μια ψυχοσωματική εμπειρία, ακόμη και όταν το τραυματικό γεγονός δεν προκαλεί άμεση σωματική βλάβη” Rothschild στο The Body Remembers (2000)

Εάν το ενεργοποιημένο σύστημα κατακλυστεί από την απειλή και δεν καταφέρει να εκφορτίσει ενέργεια, η στιγμή και η μνήμη παγώνουν στο χρόνο. Όταν αντιμετωπίζει κίνδυνο, το σώμα και το μυαλό αντιδρούν προσωρινά στον συναγερμό παγώνοντας, μουδιάζοντας  και ξεχνώντας. Όταν η μνήμη επανεμφανίζεται αργότερα, μπερδεύοντας την παρούσα πραγματικότητα και το παρελθόν, γίνεται δύσκολο για το άτομο να περιγράψει τον εαυτό του. Οι μελέτες δείχνουν ότι η έγκαιρη κοινωνική υποστήριξη και η ασφαλής προσκόλληση μπορούν να προβλέψουν αυτά τα αποτελέσματα. Η τραγωδία του τραύματος συμβαίνει όταν αυτοί οι πόροι δεν είναι διαθέσιμοι.

Το DSM VI περιορίζει το κριτήριο συμβάντων για τη διάγνωση του PTSD μόνο σε εκείνους τους τύπους τραυματικών γεγονότων που προκαλούν “πραγματικό ή απειλούμενο θάνατο ή σοβαρό τραυματισμό ή απειλή για τη σωματική ακεραιότητα του εαυτού ή των άλλων”. Αυτό περιορίζει τα γεγονότα που μπορούν να προκαλέσουν PTSD κυρίως σε τραύμα επιβίωσης. Ωστόσο, το εύρος των γεγονότων που είναι τραυματικά για τα άτομα είναι πιο ποικίλο από το απλό τραύμα επιβίωσης και η απάντηση στο τραύμα είναι πιο σημαντική από το απλό PTSD.

Το μοντέλο διάθεσης-στρες υποδηλώνει ότι κάθε άτομο έχει έναν βαθμό ευαλωτότητας. Ένα σύμπτωμα μπορεί να προκληθεί σε ένα ευάλωτο άτομο από έναν σχετικά μικρό στρεσογόνο παράγοντα, ενώ μόνο μεγάλα καταστροφικά γεγονότα θα μπορούσαν να προκαλέσουν παρόμοια αντίδραση σε ένα μη ευάλωτο άτομο. Από την άλλη πλευρά, οι αθροιστικές επιδράσεις πολλαπλών περιβαλλοντικών στρεσογόνων παραγόντων μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα που μοιάζουν με τραύμα ακόμη και στο λιγότερο ευάλωτο άτομο. Επιπλέον, οι επιπτώσεις της τραυματικής έκθεσης, π.χ. η μητρική εγκατάλειψη, σε βρέφος δύο ετών που δεν έχει αναπτύξει επαρκή δομή αυτορρύθμισης, διαφέρει από την ίδια έκθεση όταν είναι παιδί, έφηβος ή ενήλικας.

Υπάρχουν δύο τύποι τραύματος που μπορεί να επηρεάσουν έναν ή περισσότερους τομείς της ατομικής λειτουργικότητας: α. Απλό άμεσο τραύμα (τύπου Ι). Αποτελεί ένα μόνο ξαφνικό χτύπημα. Το τραύμα τύπου Ι μπορεί να προκαλέσει τυπικά συμπτώματα PTSD (π.χ. επίμονη αναβίωση, επίμονη αποφυγή, επίμονη αυξημένη διέγερση). Δεν φαίνεται να προκαλεί τη μαζική άρνηση, ψυχολογικό μούδιασμα, αναισθησία ή διαταραχές προσωπικότητας που χαρακτηρίζουν τις επιπτώσεις του τραύματος τύπου ΙΙ.

Σύνθετο τραύμα: Το σύνθετο τραύμα, ιδιαίτερα το τραύμα τύπου III, προκαλεί τις πιο σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, π.χ. διάσπαση, σωματοποίηση, διαταραχές προσωπικότητας, διαταραχές ακραίου στρες. Μπορούμε να αναγνωρίσουμε δύο κύριους τύπους σύνθετου τραύματος: (1) Τύπου II που είναι μια μονάδα σειράς συνδεδεμένων χτυπημάτων, ή παρατεταμένων και επαναλαμβανόμενων δοκιμασιών που έχουν προκαλέσει παρατεταμένη προσμονή σε ορισμένες περιοχές. Αυτός ο τύπος μπορεί να χωριστεί σε δύο κατηγορίες: (α) Χρόνιες συνεχιζόμενες τραυματικές καταστάσεις. Παραδείγματα είναι η φτώχεια, η πείνα και η ασθένεια χωρίς πρόσβαση σε επαρκή ιατρική περίθαλψη. (β) Προηγούμενες παρατεταμένες τραυματικές καταστάσεις που έχουν σταματήσει επί του παρόντος. Το πρώτο επεισόδιο ενός τέτοιου παρατεταμένου τραύματος προκαλεί έκπληξη. Τέτοια τραύματα δημιουργούν τεράστιους αμυντικούς μηχανισμούς, για παράδειγμα μαζική άρνηση, μαζική καταστολή, διάσπαση, σωματοποίηση. Η μειωμένη συναισθηματική επεξεργασία περιλαμβάνει την απουσία συναισθημάτων, ένα αίσθημα οργής, θλίψης και φόβου.

Το σύνθετο τραύμα τύπου III είναι ένας καταρράκτης τραυματικών γεγονότων που επηρεάζουν έναν ή περισσότερους τομείς της λειτουργικότητας του ατόμου. Παραδείγματα είναι η προσφυγική εμπειρία. Κάθε μοτίβο ή αλληλουχία τραύματος μπορεί να προκαλέσει διαφορετικούς τύπους συμπτωμάτων. Το τραύμα τύπου III μπορεί να επικεντρωθεί σε έναν τομέα της ανθρώπινης λειτουργίας, για παράδειγμα, την προσκόλληση ή την επιβίωση, ή μπορεί να επηρεάσει διαφορετικούς ή όλους τους τομείς της ατομικής λειτουργίας. Οποιοδήποτε απλό ή σύνθετο άμεσο τραύμα μπορεί να συμβεί με πρόσθετο έμμεσο τραύμα. Θα αξιολογηθούν προτραυματικά γεγονότα κάθε είδους, καθώς και η δευτερογενής θυματοποίηση.

Το σύνθετο τραύμα αναφέρεται σε ένα είδος τραύματος που εμφανίζεται επανειλημμένα και αθροιστικά, συνήθως σε μια χρονική περίοδο και σε συγκεκριμένες σχέσεις και πλαίσια. Το πρωτότυπο τραύμα για αυτήν την αλλαγή στην κατανόηση ήταν η κακοποίηση παιδιών. Αυτές οι μορφές ενδοοικογενειακής βίας συμβαίνουν συχνά για μεγάλες χρονικές περιόδους κατά τις οποίες το θύμα εγκλωβίζεται και υφίσταται εγκλεισμό με διάφορους τρόπους. Στην περίπτωση της παιδικής κακοποίησης, η ανάπτυξη του θύματος συχνά διακυβεύεται σοβαρά από την επαναλαμβανόμενη κακοποίηση και την ανεπαρκή ανταπόκριση από τα μέλη της οικογένειας.

Διαβάστε ακόμη: Το σύνθετο τραύμα στα παιδιά

Η διαγνωστική σύλληψη της CPTSD/DESNOS (διαταραχή ακραίου στρες) όπως ορίστηκε για την επιτόπια δοκιμή αποτελούνταν από επτά διαφορετικά προβλήματα που παρατίθενται:

1) Αλλαγές στη ρύθμιση των συναισθηματικών παρορμήσεων, συμπεριλαμβανομένης της δυσκολίας ρύθμισης του θυμού. 2) Αλλαγές στην προσοχή και τη συνείδηση ​​που οδηγούν σε αμνησία, διασχιστικά επεισόδια και αποπροσωποποίηση.

3) Αλλαγές στην αντίληψη του εαυτού, όπως χρόνια συναισθήματα ενοχής και ευθύνης και συνεχή συναισθήματα έντονης ντροπής.

4) Αλλαγές στην αντίληψη του δράστη, συμπεριλαμβανομένης της ενσωμάτωσης του συστήματος πεποιθήσεών του.

5) Αλλαγές στις σχέσεις με τους άλλους, όπως το να μην μπορείς να εμπιστευτείς και να μην μπορείς να νιώθεις οικεία με τους άλλους.

6) σωματοποίηση και/ή ιατρικά προβλήματα.

7) Αλλαγές στα νοηματικά συστήματα.

Επομένως, η ακριβής αξιολόγηση και διάγνωση του τραύματος που έχει υποστεί το άτομο είναι απαραίτητη προκειμένου να σχεδιαστεί η κατάλληλη ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Καθώς πολλά συμπτώματα επικαλύπτονται στα διάφορα είδη τραύματος, είναι πολύ σημαντικό το στάδιο λήψης ιστορικού και ολιστικής κλινικής αξιολόγησης από την πλευρά του θεραπευτή.

Πηγές:

Courtois, C. A. (2008). Complex trauma, complex reactions: Assessment and treatment. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, S(1), 86–100. https://doi.org/10.1037/1942-9681.S.1.86

Kira, I. A. (2001). Taxonomy of trauma and trauma assessment. Traumatology, 7(2), 73 -86. https://doi.org/10.1177/153476560100700202

Απόδοση: Σταύρος Φλαμουρίδης

Επιμέλεια: Ομάδα του Teach n’ Treat

Διαβάστε ακόμη: Δίαιτα ή Διατροφή;