Το άγχος στην παιδική ηλικία

Τα παιδιά μπορούν να αισθάνονται ανήσυχα για διαφορετικά πράγματα σε διαφορετικές ηλικίες. Πολλές από αυτές τις ανησυχίες είναι ένα φυσιολογικό μέρος της ανάπτυξης και σταδιακά εξαφανίζονται από μόνες τους. Ωστόσο, υπάρχουν φορές που οι ανησυχίες παίρνουν την μορφή άγχους που διαταράσσει την ζωή τους, βάλλει τον ψυχικό τους κόσμο και την συναισθηματική τους ευεξία, επηρεάζοντας την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή τους.

Πόσο συχνό είναι το άγχος στην πρώιμη παιδική ηλικία;

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τα επίπεδα άγχους στα παιδιά έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ υποφέρουν από άγχος ακόμη περισσότερο από ό, τι οι ενήλικες. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι εκτίθενται συνεχώς σε νέα και μπερδεμένα περιβάλλοντα, στο ότι αναμένεται να επιτύχουν τεράστιο ποσό των επιτευγμάτων, αλλά και στην πίεση να ανταγωνιστούν με άλλα παιδιά με επιτυχία.
Η αποτυχία έχει γίνει ταμπού, δημιουργώντας ένα βαθύ αίσθημα ανεπάρκειας που οδηγεί τους ενήλικες να θέτουν υψηλές προσδοκίες, που τα παιδιά δεν μπορούν να εκπληρώσουν, με αποτέλεσμα να χάνουν το αίσθημα αυτοεκτίμησης και την αυτοπεποίθησή τους.

Πότε είναι το άγχος πρόβλημα για τα παιδιά;

Το άγχος γίνεται πρόβλημα για τα παιδιά όταν αρχίζει να παρεμποδίζει την καθημερινή τους ζωή. Μπορεί να αποσυρθούν και να καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες για να αποφύγουν πράγματα ή καταστάσεις που τους κάνουν να νιώθουν άγχος. Εάν πηγαίνετε σε οποιοδήποτε σχολείο την ώρα των εξετάσεων, όλα τα παιδιά θα είναι ανήσυχα, αλλά μερικά μπορεί να είναι τόσο ανήσυχα που δεν καταφέρνουν να φτάσουν στο σχολείο εκείνο το πρωί.

Ποια είναι τα σημάδια άγχους στα παιδιά;

Όταν τα μικρά παιδιά αισθάνονται άγχος, δεν μπορούν πάντα να καταλάβουν ή να εκφράσουν τι ακριβώς αισθάνονται. Μπορεί να παρατηρήσετε:

• Προβλήματα στον ύπνο: Δυσκολεύονται να κοιμηθούν, ξυπνούν τη νύχτα, βρέχουν το κρεβάτι, έχουν άσχημα όνειρα
• Προβλήματα με το φαγητό: βουλιμία, άρνηση για φαγητό
• Eυερεθιστότητα, κακή διάθεση ή αναστάτωση
• Εκρήξεις θυμού
• Αντίσταση, άρνηση
• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Υπερκινητική συμπεριφορά, ψυχοκινητική ανησυχία
• Αρνητικές σκέψεις, σκέψεις ότι πρόκειται να συμβούν άσχημα πράγματα, επαναλαμβανόμενες ιδέες, φόβοι και φοβίες
• Απόσυρση: Κλείνονται στον εαυτό τους, δεν συμμετέχουν σε δραστηριότητες, φιλικές συναντήσεις και κοινωνικές εκδηλώσεις
• Μαθησιακά προβλήματα
• Αντίσταση ή άρνηση να πάνε στο σχολείο
• Αποφυγή ή άρνηση ευθυνών
• Ψυχαναγκασμό στην τελειότητα
• Έλλειψη αυτοπεποίθησης για να δοκιμάσουν νέα πράγματα
• Δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν απλές, καθημερινές προκλήσεις
• Συχνά παραπονιούνται για πονοκεφάλους ή κοιλιακούς πόνους

Τι μπορείτε να κάνετε σαν γονείς;

Παρατηρήστε πώς αλληλεπιδρά το παιδί σας με άλλους και γνωρίστε την κατάστασή του στον κόσμο γύρω του

Μερικές φορές ένα παιδί μπορεί να μοιάζει με τον συνηθισμένο εαυτό του στο σπίτι, αλλά ενεργεί με ασυνήθιστους τρόπους σε άλλα περιβάλλοντα. Εκτός την επικοινωνία με άλλους γονείς, η επαφή με δασκάλους, διαχειριστές σχολείων και υπευθύνους εξωσχολικών δραστηριοτήτων μπορεί σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές του παιδιού και να εντοπίσετε τυχόν πηγές ανησυχίας.

Κατανοήστε ότι το «αίσθημα αδιαθεσίας» μπορεί να προκαλείται από άγχος

Το άγχος μπορεί να εμφανιστεί με φυσικά συμπτώματα όπως πόνοι στο στομάχι και πονοκεφάλους. Εάν ένα παιδί κάνει υπερβολικά ταξίδια στη νοσοκόμα του σχολείου ή διαμαρτύρεται για συχνό στομαχόπονο ή πονοκεφάλους ή εάν αυτά τα παράπονα αυξάνονται σε ορισμένες καταστάσεις (π.χ., πριν από μια μεγάλη δοκιμή), το παιδί μπορεί να αντιμετωπίζει σημαντικό άγχος.

Δείτε ακόμη   Το παιδικό τραύμα και ο εγκέφαλος

Ακούστε και μεταφράστε

Τα παιδιά μπορεί να εκφράσουν συναισθήματα άγχους λέγοντας αρνητικά πράγματα για τον εαυτό τους, τους άλλους ή τον κόσμο γύρω τους π.χ. “Κανείς δεν μου αρέσει”, ” Είμαι ηλίθιος “, “Τίποτα δεν είναι διασκεδαστικό”. Είναι σημαντικό να ακούσετε αυτές τις λέξεις και δηλώσεις και να προσπαθήσετε να καταλάβετε γιατί το λέει το παιδί σας και αν φαίνεται να δείχνει μια πηγή ή πηγές άγχους.

Ζητήστε υποστήριξη

Δεν χρειάζεται να αντιμετωπίσετε μόνοι σας το υπερβολικό άγχος. Εάν ανησυχείτε ότι το παιδί σας αντιμετωπίζει τακτικά συμπτώματα άγχους είναι χρήσιμο να συνεργαστείτε με έναν εξουσιοδοτημένο επαγγελματία ψυχικής υγείας. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας έχουν ειδική εκπαίδευση για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να εντοπίσουν προβλήματα και να αναπτύξουν αποτελεσματικές στρατηγικές για την επίλυση συναισθημάτων άγχους.

Διαβάστε ακόμη:  Πηγές σχολικού άγχους    |    Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες και ο Φόβος της Αποτυχίας

Απόδοση: Μαρία Βερίγου | Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας | Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεύτρια | Ειδική Παιδαγωγός

Επιμέλεια: Teach n’ Treat

Πηγές:
American Psychological Association- How to help children and teens manage their stress

NHS – Depression Axienty in Children

Firstcry Parenting – Stress in children

American Psychological Association – Stress in Children