Μάθηση Βασισμένη σε Προβλήματα

Μάθηση Βασισμένη σε Προβλήματα – Η γνώση ως λύση

Η μάθηση βασισμένη σε προβλήματα (Problem-Based Learning – PBL) είναι μια παιδαγωγική προσέγγιση που τοποθετεί τον μαθητή στο ρόλο του ερευνητή. Οι μαθητές καλούνται να αντιμετωπίσουν αυθεντικά, πολύπλοκα προβλήματα, χωρίς προκαθορισμένη λύση, και μέσα από αυτή τη διαδικασία να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες.

Η μέθοδος ξεκίνησε από την ιατρική εκπαίδευση στα πανεπιστήμια του Καναδά τη δεκαετία του 1960 (Barrows & Tamblyn, 1980) και σήμερα εφαρμόζεται σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα.

Τα Στάδια της PBL

Αν και υπάρχουν μικρές παραλλαγές ανάλογα με το εκπαιδευτικό πλαίσιο, ο κλασικός κύκλος PBL περιλαμβάνει:

1ο Στάδιο – Παρουσίαση του προβλήματος
Οι μαθητές έρχονται αντιμέτωποι με ένα αυθεντικό, πολύπλοκο πρόβλημα που δεν έχει μία σωστή απάντηση. Το πρόβλημα πρέπει να είναι σχετικό με τον πραγματικό κόσμο για να ενεργοποιήσει το ενδιαφέρον τους.

2ο Στάδιο – Καταιγισμός ιδεών και προϋπάρχουσα γνώση
Οι μαθητές συζητούν τι γνωρίζουν ήδη για το θέμα και τι χρειάζονται να μάθουν, ώστε να το αντιμετωπίσουν.

3ο Στάδιο – Καθορισμός ερευνητικών ερωτημάτων
Η ομάδα εντοπίζει τα κενά στις γνώσεις της και θέτει στόχους μάθησης.

4ο Στάδιο – Ανεξάρτητη και ομαδική έρευνα
Οι μαθητές αναλαμβάνουν ρόλους, συλλέγουν πληροφορίες από διάφορες πηγές και εργάζονται ατομικά και σε ομάδες.

5ο Στάδιο – Σύνθεση και παρουσίαση λύσης
Η ομάδα αναπτύσσει και παρουσιάζει μια ή περισσότερες προτάσεις λύσης, τεκμηριωμένες με στοιχεία.

6ο Στάδιο – Αναστοχασμός (Reflection)
Οι μαθητές αναστοχάζονται για τη διαδικασία: τι έμαθαν, πώς συνεργάστηκαν, τι θα μπορούσαν να βελτιώσουν.

Διαβάστε ακόμη: Βιωματική Μάθηση  | Διαφοροποιημένη διδασκαλία

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού

• Διαμορφώνει σενάρια προβλημάτων που σχετίζονται με τον πραγματικό κόσμο.
• Ενθαρρύνει την κριτική σκέψη και την έρευνα.
• Καθοδηγεί τη διαδικασία χωρίς να δίνει άμεσα λύσεις.
• Ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών και την ανταλλαγή ιδεών.

Οφέλη για τον μαθητή

• Ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων και κριτικής σκέψης.
• Ενίσχυση συνεργασίας και επικοινωνίας σε ομαδικά περιβάλλοντα.
• Αυτονομία στη μάθηση και ανάληψη ευθύνης για την πορεία της.
• Μεγαλύτερη σύνδεση με τον πραγματικό κόσμο και τις εφαρμογές της γνώσης.

Σύμφωνα με έρευνες, οι μαθητές δείχνουν αυξημένο ενδιαφέρον για την PBL, γιατί τα προβλήματα είναι ρεαλιστικά και συνδέονται με την καθημερινή ζωή, ενώ νιώθουν μεγαλύτερη αυτονομία στη μάθηση, αφού η διαδικασία τους δίνει ενεργό ρόλο.

Αυτό που σίγουρα φαίνεται είναι ότι η PBL ενδυναμώνει τους μαθητές να γίνουν ενεργοί πολίτες, ικανοί να αναλύουν προβλήματα και να βρίσκουν λύσεις. Η συμμετοχή τους σε αυθεντικά σενάρια μάθησης προάγει τη συλλογικότητα, την αλληλεγγύη και τη συμμετοχή, βασικά στοιχεία ενός δημοκρατικού σχολείου που στοχεύει όχι μόνο στη μετάδοση γνώσεων αλλά και στη διαμόρφωση υπεύθυνων και συνεργατικών ανθρώπων.

Πηγές:
Barrows, H.S., & Tamblyn, R.M. (1980). Problem-Based Learning: An Approach to Medical Education. New York: Springer.
Savery, J.R. (2006). Overview of Problem-based Learning: Definitions and Distinctions. Interdisciplinary Journal of Problem-Based Learning, 1(1), 9–20.

Σύνταξη: Μαρία Βερίγου, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεύτρια, Ειδική Παιδαγωγός

Επιμέλεια: Teach n’ Treat