Πώς να βάλω όρια;
Πώς να βάλω όρια;
Αν αναλογιστούμε ότι τα παιδιά μαθαίνουν από το παράδειγμα και την επικοινωνία τους με το περιβάλλον, μπορούμε να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι να επικοινωνούμε σε αυτά τα προσωπικά μας όρια.
Η επικοινωνία των προσωπικών μας ορίων στην καθημερινότητα είναι μια διαδικασία που: α) βοηθά στη δημιουργία ενός υγιούς και ασφαλούς οικογενειακού περιβάλλοντος, β) ενισχύει την εμπιστοσύνη του παιδιού και τη σχέση μας μαζί του, γ) το βοηθά να αναπτύξει τη δική του κατανόηση των προσωπικών του αναγκών και ορίων.
Τα όρια προσφέρουν ασφάλεια στα παιδιά, όταν πλαισιώνουν ένα περιβάλλον που κυριαρχεί η αποδοχή, η κατανόηση και σεβασμός.
Ακόμα και σε μικρή ηλικία, τα παιδιά μπορούν να μάθουν να σέβονται τα όρια των άλλων και να εκφράζουν τα δικά τους, αρκεί να γίνουμε το παράδειγμα.
Πώς βάζω τα όριά μου:
- Αναγνωρίστε τις ανάγκες σας και τις προτεραιότητες σας.
- Σκεφτείτε πώς θέλετε να αντιδράτε σε διάφορες καταστάσεις, έχοντας στο μυαλό σας και τις αξίες σας. Μείνετε συνεπείς στις αντιδράσεις σας. Η ασυνέπεια μπερδεύει τα παιδιά.
- Εκφράστε τις ανάγκες και τα θέλω σας με σαφήνεια και σεβασμό μιλώντας στο α’ πρόσωπο (“εγώ” δηλώσεις). Τα παιδιά πρέπει να καταλάβουν τι περιμένετε από αυτά.
- Εκφράστε τα συναισθήματά σας και εξηγήστε τους λόγους που σας έκαναν να αισθανθείτε έτσι, πάντα με “εγώ” δηλώσεις. Να είστε αυθεντικοί και ειλικρινείς.
- Μην παραιτείστε αν αισθανθείτε άσχημα. Είναι φυσιολογικό να αισθάνεστε λίγο άβολα όταν θέτετε όρια.
- Παραμείνετε σταθεροί στην απόφασή σας, όταν δέχεστε την αντίσταση ή αντίδραση των παιδιών.
- Ακούστε τις απόψεις και τις ανησυχίες τους με αγάπη. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να επιτρέψετε, αλλά ότι είστε εκεί για να τα υποστηρίξετε.
- Ενθαρρύνετε την αυτονομία τους. Αφήνετε να παίρνουν αποφάσεις και να αναλαμβάνουν ευθύνες, πάντα με βάση τα όρια που έχετε θέσει.
- Φροντίστε τον εαυτό σας. Μην αμελείτε τις ανάγκες σας, την σωματική και ψυχολογική σας υγεία και ευεξία.
- Δείξτε το παράδειγμα. Εάν δουν τα παιδιά ότι φροντίζετε τον εαυτό σας, τηρείτε τα όρια σας και δείχνετε σεβασμό προς τα όρια των άλλων, θα μάθουν να το πράττουν και αυτά.
Συμπέρασμα:
Αν θέλετε ένα παιδί ήρεμο, συνεργάσιμο, αυτόνομο και με εσωτερική πειθαρχία, επιλέξτε να θέτετε τα όριά σας αντί να επιβάλλετε απαγορεύσεις.
Τα όρια διδάσκουν, καθοδηγούν και ενισχύουν τη σχέση· οι απαγορεύσεις απλώς περιορίζουν.
Τι λέει η επιστημονική κοινότητα
Η αντικατάσταση των συνεχών «όχι» και «μη» με θετική καθοδήγηση συμβάλλει στην καλύτερη συνεργασία, στην ανάπτυξη αυτονομίας και στην εσωτερική πειθαρχία του παιδιού.
- Ο John Bowlby, από την πλευρά της θεωρίας του δεσμού (attachment theory), τόνιζε ότι η συναισθηματική ασφάλεια (secure base) που παρέχει ο γονέας είναι θεμελιώδης για την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού — και καθιστά περιττές τις απομονωτικές απαγορεύσεις.
- Η ψυχοθεραπεύτρια Alice Miller ανέδειξε ότι η καταπιεστική, αυταρχική αντιμετώπιση στην παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνια ψυχικά τραύματα, ενώ η γνήσια, σεβαστική επικοινωνία προστατεύει την ψυχική υγεία του παιδιού και ενισχύει την αυτοεκτίμησή του.
- Η Dr. Jane Nelsen (Positive Discipline) προτείνει τα όρια να διατυπώνονται σε θετική μορφή, ώστε το παιδί να ξέρει τι μπορεί να κάνει αντί να ακούει μόνο τι απαγορεύεται.
- Η Dr. Laura Markham (Aha! Parenting) υπογραμμίζει ότι η θετική γλώσσα διατηρεί τη συναισθηματική σύνδεση και μειώνει την αντιδραστικότητα.
- Στη μέθοδο Montessori, οι συνεχείς απαγορεύσεις αποφεύγονται, προσφέροντας στο παιδί σαφείς και εφαρμόσιμες εναλλακτικές.
- Ο Dr. Daniel Siegel (The Whole-Brain Child) εξηγεί ότι η θετική καθοδήγηση κρατά τον εγκέφαλο του παιδιού σε κατάσταση συνεργασίας αντί για άμυνα.
- Ο ανθρωπιστής ψυχολόγος Carl Rogers τόνιζε ότι η αυθεντική, με αποδοχή και ενσυναίσθηση επικοινωνία βοηθά το παιδί να αναπτυχθεί ελεύθερα και υπεύθυνα — κάτι που τα αυστηρά «μη» συχνά εμποδίζουν.
Η έλλειψη ορίων στα παιδιά έχει συνδεθεί με την έλλειψη αυτοπειθαρχίας, την έλλειψη κατανόησης των κοινωνικών κανόνων και της κοινωνικής συνείδησης, την ανασφάλεια, το άγχος, τα προβλήματα συμπεριφοράς και τις δυσκολίες στην εκπαίδευση.
Το να θέτουμε τα όριά μας στα παιδιά είναι μια διαδικασία που απαιτεί υπομονή και επαναλαμβανόμενη επικοινωνία, κάτι που μοιάζει δύσκολο και κουραστικό στην καθημερινότητά μας. Χρειάζεται όμως να υπολογίσουμε ότι είναι και μια μεγάλη ευκαιρία για εκπαίδευση σε σημαντικές δεξιότητες της ζωής.
