Βιωματική Μάθηση

Βιωματική Μάθηση – Η γνώση μέσα από την εμπειρία

“Δεν μαθαίνεις να κολυμπάς διαβάζοντας για το νερό – καλύτερα βούτα στη θάλασσα”

Η βιωματική μάθηση (Experiential Learning) είναι μια εκπαιδευτική προσέγγιση που τοποθετεί την εμπειρία στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας. Αντί η γνώση να μεταφέρεται αποκλειστικά μέσω θεωρίας, οι μαθητές καλούνται να συμμετέχουν ενεργά σε δραστηριότητες, να πειραματιστούν, να παρατηρήσουν, να αναστοχαστούν και να αντλήσουν νοήματα μέσα από πραγματικές ή προσομοιωμένες καταστάσεις.

Σύμφωνα με τον David Kolb (1984), η βιωματική μάθηση βασίζεται σε έναν κυκλικό μοντέλο που περιλαμβάνει τέσσερα στάδια:

1o Στάδιο: Συγκεκριμένη εμπειρία (Concrete Experience)
Είναι η άμεση συμμετοχή σε μια δραστηριότητα ή γεγονός. Ο μαθητής «ζει» την εμπειρία, αντί απλώς να τη μελετά θεωρητικά.
Παράδειγμα: Συμμετοχή σε μια ομαδική άσκηση ή σε ένα πείραμα.

2o Στάδιο: Στοχαστική παρατήρηση (Reflective Observation)
Μετά την εμπειρία, ακολουθεί η παρατήρηση και η αναστοχαστική σκέψη. Ο μαθητής αναλύει τι συνέβη, πώς ένιωσε, τι παρατήρησε και τι σημασία μπορεί να έχει.
Παράδειγμα: Συζήτηση στην τάξη για το τι πήγε καλά ή τι προκλήσεις παρουσιάστηκαν στο πείραμα.

3o Στάδιο: Αφηρημένη εννοιολόγηση (Abstract Conceptualization)
Σε αυτό το στάδιο, ο μαθητής συνδέει τις παρατηρήσεις του με θεωρίες, έννοιες και αρχές. Διαμορφώνει μια πιο γενικευμένη κατανόηση του φαινομένου.
Παράδειγμα: Σύνδεση των αποτελεσμάτων του πειράματος με επιστημονικούς νόμους ή μεθόδους.

4o Στάδιο: Ενεργός πειραματισμός (Active Experimentation)
Ο μαθητής εφαρμόζει όσα έμαθε σε νέες καταστάσεις, δοκιμάζει διαφορετικές προσεγγίσεις και παρατηρεί τα αποτελέσματα.
Παράδειγμα: Σχεδιασμός και εκτέλεση ενός νέου πειράματος με βελτιώσεις βάσει της προηγούμενης εμπειρίας.

Διαβάστε ακόμη: Μάθηση Βασισμένη σε Προβλήματα   |  Διαφοροποιημένη διδασκαλία

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού

Ο εκπαιδευτικός στη βιωματική μάθηση αναλαμβάνει ρόλο συντονιστή και διευκολυντή:

• Δημιουργεί δραστηριότητες που συνδέονται με πραγματικά σενάρια ή ανάγκες.
• Ενθαρρύνει την ενεργή συμμετοχή και την προσωπική έκφραση των μαθητών.
• Παρέχει ευκαιρίες για αναστοχασμό και σύνδεση εμπειρίας-θεωρίας.
• Εξασφαλίζει ασφαλές περιβάλλον για δοκιμή, λάθη και αναθεώρηση.

Οφέλη για τον μαθητή

• Βαθύτερη κατανόηση εννοιών μέσω άμεσης εμπλοκής.
• Ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής, όπως συνεργασία, επικοινωνία και επίλυση προβλημάτων.
• Σύνδεση θεωρίας και πράξης με τρόπο βιωματικό και ουσιαστικό.
• Ενίσχυση αυτοπεποίθησης και ανάληψης πρωτοβουλιών.

Η βιωματική μάθηση υποστηρίζει την ενεργό συμμετοχή και τη συλλογική ευθύνη. Προάγει την ισότητα, καθώς κάθε μαθητής έχει την ευκαιρία να μάθει με βάση την εμπειρία του και να συνεισφέρει στο κοινό καλό της τάξης.

Πηγές:

Kolb, D.A. (1984). Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Beard, C., & Wilson, J.P. (2013). Experiential Learning: A Handbook for Education, Training and Coaching. Kogan Page.

Σύνταξη: Μαρία Βερίγου, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεύτρια, Ειδική Παιδαγωγός

Επιμέλεια: Teach n’ Treat